Laborantza herrikoia ez da label edo gaitasun agiri bat, ez du kuadro batek mugatzen etxalde bat barne ala kanpo denez. Desmartxa bat da, nun laborariek heien egin moldeekin, heien hautuekin, lurralde bateko laborantza orientatzen duten, labori gehiengo batek bere lanaz oneski bizi dadin, etxalde ttipietan, kalitatezko elikadura sanoa ekoiztuz, baliabide naturalak babestuz eta baserri lurraldea biziaraziz.
Beren etxadeaz pundu bat egin nahi duten laborari guzieri idekia da laborantza herrikoiaren diagnostikoa. Gogoeta tresna bat da, laborarien lan egiteko manerak laborantza herrikoiaren arabera neurtzeko eta nola hobetzen ahal den ikusteko.
Diagnostikoak etxaldearen, hautuen eta praktiken egoera azaltzen du laborantza herrikoia proiektuaren arabera eta azpimarratzen ditu hobetzekoak diren desmartxak, indikadore batzu segituz.
Azterketa-eskalak etxalde bakotxa eskala batean kokatzen du, laborantxa herrikoiaren kartaren arabera, etxaldea bere orokortasunean aztertuz eta etxaldearen kudeatzeko sistemaren analisia eginez. Zeharkako 6 gaiek egituratzen dute. Bakotxak proiektuaren funtzio sozialak, ekonomikoak eta ingurumenarekikoak erakusten ditu. 6 gai horiek autonomia, banaketa, naturarekin lana, transmisibilitatea, tokiko garapena eta ekoizpenen kalitatea dira.
6 gaiak hierarkizatuak dira : autonomia, lana banaketa eta naturarekikoa 60 pundutan kondatzen dira eta transmisibilitatea, ekoizpenen kalitatea eta tokiko garapena 40 pundutan.
Gaiak elkar menpekoak dira, ezinezkoa baita definitzea zehazki laborantza herrikoiaren dimentsio soziala, ekonomikoa eta naturala. Alabaina, 6 gaiak elkarrekin doaz :
– ekoizpenen banatzea beste bost gaien faktore inportantea da
– autonomia beste lau gaien faktorea
– naturarekin lana beste lau gaien faktorea
– transmisibilitatea beste hiru gaien faktorea
– tokiko garapena beste bi gaien faktorea
– ekoizpenen kalitatea beste bi gaien faktorea
Etxaldearen egoera hamar oinarriren arabera ikertzeko eta ebaluatzeko, kriterio batzu finkatuak dira gai bakotxarentzat. Kriterio horiek, etxalde batean neurgarriak diren adierazle kualitatibo eta kuantitatibo batzuen bitartez zehaztuak dira. Kriterio bakotxarendako, indikadore guzien emaitza orokorra analisatu behar da, indikadoreak bakarka hartuz sentsu gabekoa delako. Indikadore horiek ere hirarkizatuak dira, ekoizpen sistemaren analisia taula orokor bat sortuz. Sistema mota horiek kokatzen dira taulan, laborantza herrikoirantz doan desmartxaren arabera.
Ebaluaketa horren helburua da gogoetatzea zein bide indibidual edo kolektibo segitzen ahal diren, gizartearen zerbitzuko den laborantza bat plantan ezartzeko.
– Etxaldearen pundu bat egiteko eta praktiken hobetzeko,
– Instalatze edo transmizio proiektua duten pertsonak laguntzen beren gogoetan,
– Laborantza ikastetxeendako euskarri bezala, laborantza herrikoiaren jokagaiak aurkezteko laborari gaieri,
– Tokiko kolektibitateendako analisia taula bat bezala, heien lurraldean finkatu nahi duten laborantza mota gogoetatzen laguntzeko.
Euskal Herriko Laborantza Ganbarak hamarnaka etxaldetan eramana du diagnostiko hau. 2011 urtean, « Euskal Herriko 30 etxalde, laborantza herrikoi eta iraunkorraren ildotik » bilduma liburua argitaratua izan da.
Laborantza herrikoiaren diagnostikaren bideoa (frantses hizkuntzan)
